W maju zeszłego roku znajoma, która występowała w chórze operowym, usłyszała, jak śpiewam, i powiedziała, że mam ładny głos tenorowy. Zainspirowany tymi słowami jąłem eksperymentować z utworami klasycznymi, ariami operowymi, co bardziej przyprawiało mnie o ból gardła, niż sprawiało, że wykonywałem ładne ich interpretacje. Choć edukację muzyczną zakończyłem w szkole podstawowej, zapisałem się lekcje śpiewu klasycznego i z niemałym wysiłkiem starałem wydobywać z siebie w miarę poprawne dźwięki. Głos, choć donośny, ginął mi w gardle. Nie wiedziałem jednak, jak temu zaradzić.

 

We wrześniu natrafiłem w sieci na ten kanał wybitnego tenora dramatycznego z Gruzji Zazy Zaaliszwilego vel Franca Tenellego, który od lat śpiewa wywodzącą się z włoskiego belcanta techniką appoggio chiaroscuro. Stosowały ją lub stosują największe gwiazdy śpiewu klasycznego: Enrico Caruso, Beniamino Gigli, Mario del Monaco, Franco Corelli, Luciano Pavarotti, Montserrat Caballé, Joan Sutherland i Jan Kiepura. Technika ta polega na obniżeniu krtani i utrzymywaniu jej w jednym położeniu podczas śpiewania. Dzięki temu jama ustna staje się odpowiednikiem pudła rezonansowego, struny głosowe pozostają w pozycji spoczynku, a ciśnienia powstające podczas produkcji dźwięków przechodzą na mięśnie brzucha i pleców. Wtedy człowiek korzysta ze swojego niewymuszonego i naturalnego głosu, który stanowi zrównoważone połączenie tak zwanych rejestrów piersiowego i głowowego. Tak zwanych, bo wbrew rozpowszechnionemu na całym świecie przekonaniu rejestr jest tylko jeden, obejmuje dwie oktawy, czyli dwadzieścia cztery nuty, i zazwyczaj jeszcze kilka. Tyle dźwięków można wytworzyć dzięki oparciu się na przeponie. Chiaroscuro, czyli zlanie barwy jasnej z ciemną o metalicznym pobrzęku, może obejmować całość albo część dwóch oktaw, zależnie od naturalnych warunków wokalisty. Głos tego typu jest zwykle kilka razy donośniejszy niż taki, który powstaje poprzez poruszanie krtanią z dołu do góry, i nie wymaga żadnych pomocy elektronicznych.

 

Zainteresowałem się tą techniką, zacząłem badać głos pod jej kątem i wykonywać różne ćwiczenia. Nabrałem przekonania, że mam głos tenorowy, który rozciąga się od b wielkiego do cis dwukreślnego. Mimo to wciąż wysilałem się. Minęły miesiące, zanim zrozumiałem, jakie popełniam błędy. Przede wszystkim trzeba przenieść cały wysiłek produkcji dźwięków na mięśnie brzucha, by odciążyć gardło, a dopiero wtedy można znaleźć naturalny głos z naturalnym wibratem. W ostatnich tygodniach doprowadziłem do tego, by krtań nie uciekała mi do góry, a w ostatnich dniach skonstatowałem, że powinienem zmienić repertuar z tenorowego na barytonowy.

 

Ale i to okazało się błędne. Dzięki różnym eksperymentom zacząłem wzmacniać dolną część zakresu oraz wchodzić z rezonansem w oktawę wielką i kontrę do tego stopnia, że gdy podjąłem próbę wydobycia z siebie głosu barytonowego, poczułem nieprzyjemne brzęczenie. W pewnej chwili, gdy trzymałem krtań w pozycji obniżonej, stwierdziłem, że w żaden sposób nie mogę wytworzyć niczego powyżej dis małego, niskiego dźwięku. Okazało się, że niewymuszony, mocno rezonujący głos z metalicznym pobrzękiem sięga f wielkiego, a na niższych poziomach pojawiają się zalążki rezonansu. Naturalnie skoro oparcie wytrzymuje co najmniej dwie oktawy, mój naturalny głos prawdopodobnie sięga co najmniej e w kontrze, dźwięku znajdującego się blisko lewego krańca klawiatury fortepianu. Takich dźwięków nie wydaje typowy bas, ale oktawista, wykonawca sięgający poniżej oktawy wielkiej, tak jak Paul Michalik, Glenn Miller, Michaił Złatopolski czy Paweł Mjakotin. Nie doszedłbym do tego zadziwiającego odkrycia, gdyby nie poprawne zastosowanie techniki appoggio chiaroscuro. A to dla mnie, muzycznego laika, zaledwie początek zabawy wokalnej.

 

Ale, powie ktoś, co to zmienia? Nie ma się czym podniecać, prawda? Może i nie ma, tylko czemu tak najlepsza technika śpiewu klasycznego jest tak mało znana na świecie? Tylu ludzi zachwyca się trelami Luciana Pavarottiego, tyle istnieje szkół muzycznych różnych szczebli, od podstawowych do wyższych, a appoggio chiaroscuro obecne jest może w którejś na ileś tysięcy. Z powodu dziwnych przyzwyczajeń, lekceważenia praw akustyki i wielu innych króluje wśród wokalistów operowych technika ruszania krtanią, która wcale nie przyczynia się wytwarzania szlachetnych, zrównoważonych dźwięków w sposób niewymuszony, niemęczący strun głosowych, ale właśnie do męczenia strun głosowych, do śpiewania nienaturalnym głosem, do niszczenia wielkich talentów. A tam, można odpowiedzieć, przecież mnóstwo śpiewaków operowych ma świetne kariery mimo posługiwania się techniką ruchomej krtani i dzielenia głosu na kilka rejestrów. Niech więc ci, którzy z sukcesami większych lub mniejszymi występują na scenach w operach i filharmoniach wielkich jak Metropolitan Opera w Nowym Jorku, Royal Opera House w Londynie czy mniejszych – a operę znajdziesz w niemal każdym kraju – spojrzą w lustro i przyznają w duszy, czy traktują występy jak przyjemność, czy jak konieczność wynikającą z usilnej chęci kontynuowania kariery. A przecież wykonawcy ci pobierali nauki w rozmaitych szkołach, i to renomowanych, u renomowanych profesorów. Ci nie uczą appoggio chiaroscuro? No nie, skoro może jeden na dziesięciu tenorów na świecie śpiewa appoggio chiaroscuro.

 

Na to może paść taka odpowiedź: „czepiasz się, facet, w ogóle jesteś dyletantem, skoro nie chodziłeś do szkoły muzycznej ani nigdy nie występowałeś w operze, jakim więc prawem podnosisz rękę na nasze słodkie posady akademickie lub wielgachne kariery sceniczne?” Prawda, że nie mam wykształcenia muzycznego, tylko jak ktoś szczerze wierzący w powszechnie panujące przesądy co do śpiewu i robiący na tym nie lada karierę, a takich ludzi są na świecie miliony, wytłumaczy mi, jak możliwe jest przejście z teoretycznego tenora lub barytona na oktawistę? Poza obrębem appoggio chiaroscuro nie da się tego żadną miarą wyświetlić.

 

Jeśli chodzi o Polskę, to jak tedy kontynuowane są tradycje Jana Kiepury, tenora lirycznego i arcymistrza techniki appoggio chiaroscuro? Obejrzałem sobie kilka zapisów polskich festiwali belcanta, podczas których wokaliści w małych salach, przeznaczonych najwyżej dla kilkuset osób, wykorzystywali mikrofony. Gdyby wykonawcy rzeczywiście śpiewali belcantem, nie potrzebowaliby mikrofonów, bo dźwieki tak mocno by rezonowały. A gdzie indziej jest lepiej? Niespecjalnie. Moje słowa wydają się oskarżeniem, ale nie chodzi mi o to, by kogokolwiek potępiać, tylko by zwrócić uwagę na to, że można technikę poprawić, można szukać rozwiązań życie ułatwiających.

 

Na koniec porównanie: stosujący technikę ruszania krtanią tenor z Royal Opera House śpiewa niezwykle trudną arię Celeste Aida i robi, co może, ale na koniec (około 10:47) ledwie dyszy, a tu Franco Tenelli śpiewa tęże arię techniką appoggio chiaroscuro. Który głos jest mocniejszy i dźwięczniejszy?

 

 

Zostawiam Was z O sole mio naszego Jana Kiepury, tytana appoggio chiaroscuro.

---

tagi: śpiew klasyczny  appoggio chiaroscuro 

	krzysztof-laskowski
	27 maja 2017 00:45

29     3239    7 zaloguj sie by polubić