-

krzysztof-laskowski

Cum nimis absurdum

Przedstawiam Czytelnikom tłumaczenie bulli papieża Pawła IV, skierowanej przeciwko Żydom.

Tekst źródłowy znajduje się tu.

Prawa i zarządzenia, których Żydzi mieszkający w Państwie Kościelnym muszą przestrzegać

Paweł, biskup, sługa sług Bożych, na wieczną rzeczy pamiątkę

Ponieważ nadzwyczaj niesłychane i nieodpowiednie jest, by Żydzi, których własna wina poddała wiecznej służbie, pod pretekstem, że pobożność chrześcijańska ich przyjmowała i ich współmieszkanie utrzymywała, okazują chrześcijanom niewdzięczność tak wielką, że za łaskawość obrzucają ich wyzwiskami i starają się objąć ich swoim panowaniem zamiast służby, którą powinni im świadczyć. My, do wiadomości których niedawno dotarło, że ci sami Żydzi w żyznym Mieście naszym i niektórych miastach, ziemiach i miejscach świętego Kościoła rzymskiego zaczęli wykazywać się taką bezczelnością, że nie tylko razem z chrześcijanami i blisko ich kościołów bez pokazywania żadnej różnicy stroju mieszkają, ale także prowadzą domy w dzielnicach i na placach miast, ziem i miejsc, w których mieszkają, oraz kupują i posiadają nieruchomości, mają mamki i niewolnice oraz innych najemnych służących chrześcijańskich oraz starają się dokonywać różnych innych czynów ku pohańbieniu i pogardzie imienia chrześcijańskiego, mając w pamięci, że Kościół rzymski tych samych Żydów toleruje ku świadectwu prawdziwej wiary chrześcijańskiej i ku temu, by sami, przywiedzeni pobożnością i dobrocią Stolicy Apostolskiej, rozpoznali wreszcie swoje błędy i usiłowali dotrzeć do prawdziwego światła wiary katolickiej, oraz że dlatego jest odpowiednie, że jak długo tkwią w swoich błędach, gdy rozpoznaje się skutek czynu, oni stali się niewolnikami, a chrześcijanie stali się wolnymi ludźmi przez Jezusa Chrystusa, Boga i Pana naszego, oraz niesprawidliwe jest, by synowie wolnej służyli synom niewolnicy.

1. Chcąc po pierwsze, o ile dzięki Bogu możemy, zbawiennie przedsiębrać środki ostrożności, niniejszą naszą konstytucją, która zawsze będzie ważna, gwarantujemy, że odtąd przez wieczne czasy tak w Mieście, jak w którychkolwiek innych miastach, ziemiach i miejscach samego Kościoła rzymskiego, wszyscy Żydzi w ogóle będą zamieszkiwać w jednym i tym samym, a jeśli ów nie mógłby, w dwóch albo trzech lub w tylu, ile jest wystarczające, sąsiadujących i od osiedli chrześcijan wewnątrz oddzielonych, które my wyznaczymy w Mieście lub urzędnicy nasi w innych wspomnianych miastach, ziemiach i miejscach, osiedlach, do których będzie prowadziło tylko jedno wejście i z których będzie tylko jedno wyjście.

2. I w pojedynczych miastach, ziemiach i miejscach, w których mieszkaliby, będą mieli w zwyczajowym miejscu tylko jedną synagogę i nie będą mogli budować od nowa innej albo posiadać nieruchomości. Wszystkie ich synagogi, oprócz tylko jednej, należy zburzyć i zniszczyć, a nieruchomości, które do tej chwili posiadają, muszą oni sprzedać chrześcijanom w czasie przez tych samych urzędników im wyznaczonym.

3. I w tym celu, by wszędzie wyróżniali się jako Żydzi, zmuszeni i obowiązani są publicznie nosić żółtej barwy mężczyźni biret, a kobiety inny widoczny znak, tak by w żaden sposób nie mogli się ukryć albo schować. I żeby nie mogli w kwestii nienoszenia biretu albo innego tego typu znaku tłumaczyć się przesłanką jakiegokolwiek ich stopnia lub wysokiej godności czy tolerancji albo w jakikolwiek sposób od kamerlinga tego samego Kościoła albo kleryka Kamery Apostolskiej lub innych osób owej Kamerze przewodzących, albo od legatów Stolicy Apostolskiej albo ich wicelegatów otrzymać dyspensy albo zwolnienia.

4. Żydzi nie mogą też mieć mamek albo niewolnic lub innych służących chrześcijańskich obojga płci lub dawać niewiastom chrześcijańskim dzieci żydowskie do karmienia piersią albo żywienia.

5. Lub nie mogą w niedziele lub inne dni z nakazu Kościoła świąteczne w miejscu publicznym pracować albo zmuszać kogoś do pracy.

6. Lub nie mogą w żaden sposób obciążać chrześcijan albo uznawać umów fikcyjnych lub udawanych.

7. Lub niech w żaden sposób nie starają się z tymi samymi chrześcijanami urządzać zabaw albo ucztować lub wchodzić w zażyłość czy rozmawiać.

8. W księgach rachunkowych i handlowych, które będą tymczasowo z chrześcijanami prowadzili, nie mogą posługiwać się literami innymi niż łacińskie i językiem innym niż ludowy włoski, a jeśli posługują się, księgi tego typu nie mogą mieć żadnej wartości dowodowej przeciwko chrześcijanom.

9. Wspomniani Żydzi też, zadowoleni z trudnienia się tylko handlem szmatami lub cenciarią (jak się powszechnie mówi), nie mogą zajmować się handlem zbożem lub jęczmieniem albo innymi towarami człowiekowi do życia potrzebnymi.

10. A ci spośród nich, którzy są lekarzami, gdy też są wzywani i proszeni, nie mogą mieć dostępu do leczenia chrześcijan lub w nim uczestniczyć.

11. Nie mogą pozwalać, by ubodzy chrześcijanie nazywali ich panami.

12. I miesiące w ich rachunkach i wyliczeniach niech składają się całkowicie z trzydziestu pełnych dni, a dni, które nie dochodzą do liczby trzydziestu, niech będą liczone nie jako miesiące pełne, ale wyłącznie jako tyle dni, ile w efekcie jest. I według liczby samych dni, a nie według rachunku pełnego miesiąca niech ich pożyczki wygasają. I niech nie będą mogli sprzedawać zastawów, odpisanych im w charakterze kaucji za ich pieniądze, chyba że po upływie osiemnastu miesięcy od dnia, gdy zastawy te zostały im przekazane. A ci sami Żydzi, jeśli po upływie pomienionych miesięcy tego typu zastawy sprzedadzą, niech odpiszą właścicielowi zastawów całą sumę pieniężną, która zostanie ponad ich pożyczkę.

13. I niech pozostają w mocy zachowywane w sposób nienaruszalny sprzyjające chrześcijanom rozporządzenia miast, w których Żydzi czasowo będą mieszkali.

14. I jeśli wykroczą w jakikolwiek inny sposób w związku z kwestiami wyżej wymienionymi, niech według kwalifikacji przestępstwa w Mieście przez nas albo przez naszego wikariusza, albo przez innych, którzy mają zostać przez nas wyznaczeni, oraz w miastach, ziemiach i miejscach wyżej wymienionych przez tychże urzędników, również jako buntownicy i winni zbrodni obrazy majestatu oraz podejrzani w oczach całego ludu chrześcijańskiego, z woli naszej i ich samych wikariusza oraz zastępców i urzędników będą mogli zostać ukarani.

15. Bez uszczerbku dla konstytucji i zarządzeń apostolskich oraz jakichkolwiek tolerancji albo przywilejów i indultów apostolskich tym samym Żydom zapewnionych przez którychkolwiek Biskupów Rzymu, poprzedników naszych i wyżej wymienioną Stolicę albo jej legatów lub kamerlingów samego Kościoła rzymskiego i kleryków Kamery Apostolskiej albo innych jej przewodzących, w jakichkolwiek brzmieniach lub kształtach i z jakimikolwiek, również uchylającymi uchylające, i innymi skuteczniejszymi, i nadzwyczajnymi subklauzulami, oraz bez uszczerbku dla innych dekretów, również z własnej inicjatywy i na podstawie wiedzy pewnej, i pełnią władzy apostolskiej przyznanych, a także ponownie zaaprobowanych i ponowionych, które to wszystkie powinny były zawierać, choćby zamiast ich wystarczającego uchylenia, o nich i o ich wszystkich brzmieniach wyjątkową, specyficzną, wyraźną i indywidualną oraz słowo w słowo, a nie przez klauzule generalne to samo wnoszące, wzmiankę lub jakiekolwiek inne wyrażenie albo którym to wszystkim jakaś wyróżniona forma powinna była służyć, brzmienia tego typu, choćby słowo w słowo, bez pominięcia czegokolwiek w treści i przy zachowaniu przekazanej formy byłyby one w tamtych umieszczone, w obecnych dokumentach zamiast wystarczająco wyraźnego wyrażenia zachowujące, w tamtych dokumentach mających pozostać w mocy inne w ten sposób w tym zakresie specjalnie i wyraźnie uchylamy oraz w pozostałych, którekolwiek byłyby im przeciwne.

Dane w Rzymie u św. Marka w roku Wcielenia Pańskiego tysiąc pięćdziesiątym piątym. Dnia poprzedzającego idy lipcowe w roku pierwszym naszego pontyfikatu.



tagi: żydzi  paweł iv  ghetto rzymskie 

krzysztof-laskowski
24 lutego 2020 19:08
33     7266    19 zaloguj sie by polubić

Komentarze:

krzysztof-laskowski @krzysztof-laskowski
24 lutego 2020 19:53

Pięknie dziękuję, Stalagmicie, za tę rycinę.

zaloguj się by móc komentować

saturn-9 @krzysztof-laskowski
24 lutego 2020 19:58

Dzięki za tłumaczenie, proszę jeszcze o końcówkę z zalinkowanego źródła:

Datum romae apud S.Marcum anno Incarnationis Domicae, millesimo quingentesimo quingentesimo quinto, Pridie idus Julii, Pont. nostri, anno I. 

zaloguj się by móc komentować


olekfara @krzysztof-laskowski
24 lutego 2020 20:43

Przeciw żydom? To raczej rodzaj umowy między bogatymi żydami a papieżem. Żydowskich szmaciarzy zamyka się do getta, i nie pozwala im handlować zbożem. Co otrzymuje papież - tymczasowy wgląd do ksiąg handlowych. Co w zamian dostają bogaci żydzi - to czego  w tej bulii nie ma, czyli nie rusza się lichwy. A ten żółty biret dla mężczyzn, (dla kobiet coś wymyslili?), to raczej polisa dla bogatych żydów, pogarda rodzi różne owoce, najczęściej bezbrzeżną nienawiść. Skupiona na żydach odwraca uwagę, a pogardzany żyd, to gotowe narzędzie  zemsty. I nie było inaczej, Po śmierci papieża (tym razem naturalnej), na jego głowę jeden z Żydów założył żółty kapelusz hańby który nosili mieszkańcy gett

zaloguj się by móc komentować


olekfara @krzysztof-laskowski 24 lutego 2020 21:27
24 lutego 2020 21:36

Są poszlaki w tekście, że tak było: np pkt 7- nie wolno rozmawiać żydom z chrześcijanami kontra pkt 8 - żydzi księgi z chrześcijanami będą prowadzić.

zaloguj się by móc komentować

krzysztof-laskowski @olekfara 24 lutego 2020 21:36
24 lutego 2020 22:03

Czyli represje bardzo wybiórcze.

zaloguj się by móc komentować


pink-panther @krzysztof-laskowski
24 lutego 2020 22:16

Wielkie dzięki za  przetłumaczenie i udostępnienie tak ciekawego dokumentu. Papież Paweł IV był głową Państwa Kościelnego istniejącego od roku 755 czyli w 1555 już 800 lat. Miał zatem obowiązek ustalania zasad postępowania wazystkich obywateli, w tym innowierców

Bulla została wydana zaledwie 28 lat po Sacco di Roma czyli po ziszczeniu, rabunku i wymordowaniu większości obywateli miasta Rzymu i po splądrowaniu Państwa Kościelnego przez wojska Karola V, w tym najemników protestanckich.

Widać,że w warunkach kryzysu łatwo o nadużycia i brak szacunku dla obyczajów chrześcijańskich. Na co wskazuje pkt 5 Bulli:"... Lub nie mogą w niedziele lub inne dni z nakazu Kościoła świąteczne w miejscu publicznym pracować albo zmuszać kogoś do pracy...".

Albo narażanie na szkody chrześcijańskiego kontrahenta poprzez używanie w umowie języka, którego on nie zna  czyli pkt.8 :"...W księgach rachunkowych i handlowych, które będą tymczasowo z chrześcijanami prowadzili, nie mogą posługiwać się literami innymi niż łacińskie i językiem innym niż ludowy włoski, a jeśli posługują się, księgi tego typu nie mogą mieć żadnej wartości dowodowej przeciwko chrześcijanom...".

A już posiadanie przez Żydów chrześcijańskich niewolnic w XVI w Państwie Kościelnym to musiało być bardzo ciekawe zjawisko.

Wyraźnie papież Paweł IV był człowiekiem twardym i zdecydowanym w obronie praw katolików a to się w XXI w. podobać nie może.

Jeszcze raz wielkie dzięki i poproszę o więcej takich tłumaczeń. Bardzo tego brakuje.

 

zaloguj się by móc komentować



umami @krzysztof-laskowski
25 lutego 2020 03:14

Wielkie dzięki! 

zaloguj się by móc komentować

cbrengland @krzysztof-laskowski
25 lutego 2020 07:19

Ponieważ nadzwyczaj niesłychane i nieodpowiednie jest, by Żydzi, których własna wina poddała wiecznej służbie, pod pretekstem, że pobożność chrześcijańska ich przyjmowała i ich współmieszkanie utrzymywała, okazują chrześcijanom niewdzięczność tak wielką, że za łaskawość obrzucają ich wyzwiskami i starają się objąć ich swoim panowaniem zamiast służby, którą powinni im świadczyć. 

I można tak dalej przytoczyć cały wstęp. Reszta to sprawy techniczne ale jak bardzo ustawiające Żydów tam, gdzie ich miejsce.

Brakowało mi takiego właśnie krótkiego, a mocnego przesłania w sprawie Żydów i tego, kim są od czasu zabicia przez nich Mesjasza Zbawiciela, Jezusa Chrystusa i potem za niedługo po zburzeniu ich świątyni przez Rzymian do dzisiaj przecież. To jakaś sekta nie wiadomo co z Talmudem i jakimiś banialukami w tle.

A spytać by się nam trzeba, gdzie my dzisiaj jesteśmy, a gdzie Żydzi? Wygrali jednak.

zaloguj się by móc komentować

cbrengland @krzysztof-laskowski
25 lutego 2020 07:48

Tak na marginesie zapytam fachowca, jak opanować dzisiaj przynajmniej w podstawowym zakresie znajomość j.łacińskiego. Od czego zacząć. Bo ja mam pomysłów jak zawsze wiele i jakieś książki też od dawna jeszcze z Polski ale na pewno wiadomo, co czytać, jak czytać, gdzie po prostu "włożyć rękę", by ta Łacina, język naszej Wiary, zrobiła się przyjazna. Bo już kiedys była przecież, bo to pamiętam. Bo na moich oczach można rzec, gdy będąc jeszcze dzieckiem, kapłani odwrócili sie do oltarza tyłem i zaczęli czytać teksty mszalne po polsku. Jak wiemy, Kościół dzisiaj nie zabrania adorować naszego Boga w Trójcy Przenajświętszej w tym języku.

Z Biblią już jestem zaprzyjaźniony. Trudno mi było w tę przyjaźń wejść. Bo po prostu życie współczesne tak ma lub tak sobie to właśnie wyobrażamy i tak żyjemy, że wszystkiego jest za mało i za późno. Trwało to więc u mnie kilka lat. Ale teraz, gdy nie mam maila z codziennymi czytaniami, czuję się źle, po prostu (dla tych, którzy jeszcze nie wiedzą, przypomnę, wystarczy wpisać na tej stronie swój adres email i to wszystko), a też sięgnięcie u mnie po Biblię, książkową, zaczyna być coraz częstsze też.

I teraz, gdy trafiłem jeszcze na te książki o historii Żydów napisanych przez Żydów, to jakiś niesłychany spokój do mnie wstąpił.

zaloguj się by móc komentować

gabriel-maciejewski @krzysztof-laskowski
25 lutego 2020 07:58

To jest wyraz bezradności. Olekfara ma rację. No i jakiegoś dealu pomiędzy bogatszymi kupcami, a papieżem. Jak zwalczały sie chrześcijańskie gangi nikt nie wydawał żadnych dokumentów, szło na noże i sprawa cichła. 

zaloguj się by móc komentować


krzysztof-laskowski @cbrengland 25 lutego 2020 07:19
25 lutego 2020 08:53

Nie wygrali, ale uzyskali olbrzymią przewagę.

zaloguj się by móc komentować

krzysztof-laskowski @cbrengland 25 lutego 2020 07:48
25 lutego 2020 08:59

Można znaleźć sporo źródeł do nauki łaciny, w tym łaciny kościelnej.

Polecam raczej tę stronę z czytaniami: https://www.divinumofficium.com/cgi-bin/horas/officium.pl#

Kościół nie tylko nie zabrania adorowania Pana Boga w języku łacińskim, ale to nakazuje wiernym Kościoła rzymskiego łacińskiego. Porównaj konstytucję apostolską Quo primum tempore św. Piusa V.

zaloguj się by móc komentować


krzysztof-laskowski @rotmeister 25 lutego 2020 08:36
25 lutego 2020 09:20

Proszę bardzo.

Jeśli chodzi o wydawanie tłumaczeń dokumentów, wielu ludzi dba o zachowanie obecnego stanu. Gigantyczny dorobek pozostaje nietknięty: dokumenty papieży, kongregacji, dzieła teologów. Np. fenomenalne dzieło O Antychryście ksiąg jedenaście ojca Tomasza Malvendy, który pisze między innymi o śladach wiedzych starożytnych o kontynentach amerykańskich.

Wielu, w tym wielu Polaków, udaje, jakby Kościół katolicki na dobre powstał w latach 1962-1965. A skoro sprawy toczą w obecnym kierunku, może okazać się, że mamy w Polsce tylko jednego biskupa - arcybiskupa Jana Pawła Lengę, do którego może jeszcze kilku współbraci w biskupstwie dołączy. 

zaloguj się by móc komentować

tomasz-kurowski @krzysztof-laskowski 25 lutego 2020 09:20
25 lutego 2020 09:57

Tłumaczenie to fanaberia, boć każdy zna łacinę. Tak na poważnie to odejście od nauczania łaciny stworzyło wąskie gardło dostępu do treści ważnych, które można teraz bardzo selektywnie dozować. Dziękuję za poszerzenie go w ciekawym temacie.

zaloguj się by móc komentować

krzysztof-laskowski @ikony58 25 lutego 2020 09:17
25 lutego 2020 10:07

Dzięki za podanie odnośnika.

zaloguj się by móc komentować

jolanta-gancarz @olekfara 24 lutego 2020 20:43
25 lutego 2020 11:45

Żółty kolor w Wikipedii to raczej nawiązanie do flagi Watykanu (biografie księży są z czarnymi "czapkami"!). Natomiast zarządzenia Pawła IV, zwłaszcza p. 4 - 6, nie były chyba nigdy przestrzegane ściśle, a z czasem zostały wykorzystane przeciw Kościołowi, papiezowi i Państwu Kościelnemu. Mam na mysli sprawę Edgarda Mortary, "porwanego" w 6 lat po chrzcie, akurat kiedy Cavour szykował się do opanowania państwek włoskich, ze szczególnym uwzględnieniem Kościelnego. Sprawa została nagłośniona zarówno w Il Rissorgimento samego Cavoura, jak we wszystkich liczących się dziennikach świata, oczywiście z wydatną pomocą takich tuzów jask francuscy i brytyjscy Rotschildowie, czy Montefiore. I nikt nie zwracał uwagi na zakaz zatrudniania chrzescijańskiej służby przez żydów, tylko na nieludzkie prawo (którego w bulli Pawła IV brak), nakazujące wychowywać ochrzczone dzieci żydowskie w religii chrześcujańskiej! Skutkiem były liczne naciski dyplomatyczne nie tylko na Piusa IX, ale zwłaszcza na Napoleona III, aby wycofał swoje wojska z Państwa Kościelnego, co ostatecznie po kilku latach uczynił, przyczyniając się nie tylko do "zjednoczenia Włoch" w 1861 r., ale do ostatecznego upadku resztek Państwa Koscielnego, zwłaszcza Rzymu, 10 lat później. I nikt już nie drąży, dlaczego biedna, niepiśmienna, 14 - letnia służąca, co potajemnie ochrzciła chorego Edgara, nagle zaczęła mówić o tym fakcie po 6 latach, akuurat w 1858 r., kiedy Cavour szedł po władzę nad całą Italią. Nie ustalono nawet, czy powiedziała o tym spowiednikowi, czy wygadała się przyjaciółce... A dzisiaj Spilberg kręci film o nieszczęśliwych rodzicach Mortara i wstrętnym papieżu, błogosławionym Piusie IX! 

zaloguj się by móc komentować


krzysztof-laskowski @tomasz-kurowski 25 lutego 2020 09:57
25 lutego 2020 11:59

Proszę bardzo.

Rola języka łacińskiego została w Kościele katolickim ograniczona do minimum, co stanowi potworną tragedię. Ks. Gregorius Hesse w jednym z nagrań pomieszczonych w sieci przypomniał słowa św. papieża Grzegorza Wielkiego o tym, że ksiądz nie zawsze powinien być posłuszny zwierzchnikowi, bo może przejąć tegoż wady. Ksiądz, a za nim wierny, który chce szerzyć powyższą wiedzę w sensownym ujęciu, obecnie najczęściej okazuje się nieposłuszny zwierzchnikowi.

zaloguj się by móc komentować

atelin @cbrengland 25 lutego 2020 07:48
25 lutego 2020 12:08

Fachowcem, oczywiście, nie jestem, ale coś podpowiem: w LO miałem przez cztery lata łacinę i tak ją ryłem, że po maturze (1985) w ostatniej chwili zrezygnowałem z filologii klasycznej - nawet na korepetycje chodziłem, aby wiedzieć więcej niż z podręczników, które w każdej klasie były cieńkie jak zeszyt 32-kartkowy. Od tego czasu gie... z tego w głowie zostało, ale coś kojarzę. Jeśli chce Pan się uczyć łaciny to uprzedzam o istnieniu siedmiu deklinacji (to gorsze niż pierdylion czasów w angielskim) i ACI ( https://pl.wikipedia.org/wiki/Accusativus_cum_infinitivo), które nagle pojawia się na końcu zdania i człek głupieje. Ale powodzenia, bardzo szlachetna inicjatywa, pozdrawiam i trzymam kciuki.

zaloguj się by móc komentować

krzysztof-laskowski @atelin 25 lutego 2020 12:08
25 lutego 2020 12:50

Dzięki za pochwałę.

I jeszcze to: deklinacji łacińskich jest pięć, a odpowiednik ACI występuje również w języku angielskim. w języku polskim też by się znalazł. Cierpi Pan z powodu tej samej złej metody nauczania, z powodu której męczyłem się i ja. W rzeczywistości istnieje tylko jeden język ludzki, a różnice między nimi zachodzące polegają na drobnych przesunięciach funkcji.

zaloguj się by móc komentować

atelin @krzysztof-laskowski 25 lutego 2020 12:50
25 lutego 2020 14:08

No, pisałem, że nie zostało wiele w bani - poniosło mnie i nawet nie wiem dlaczego siedem. Przecież pięć.

zaloguj się by móc komentować

krzysztof-laskowski @jolanta-gancarz 25 lutego 2020 11:45
25 lutego 2020 14:41

Wyświetlenie sprawy tej i podobnych kosztuje więcej, niż sobie wyobrażamy.

zaloguj się by móc komentować


stanislaw-orda @tomasz-kurowski 25 lutego 2020 09:57
25 lutego 2020 17:33

przede wszystkim nie ma komu tłumczyć. Jeszcze gorzej jest ze starohebrajskim czy aramejskim (dotyczy tekstów żródłowych), gdzie znawców zagadnienia, żyjących i mogących jeszcze pracować, możnaby  na całym świecie policzyć na palcach rąk. A oni szybko wymierają. Np. https://pl.wikipedia.org/wiki/Jean_Carmignac,). https://pl.wikipedia.org/wiki/Carsten_Peter_Thiede

Ogrom tekstów choćby do poprawnego odczytania, a możliwości przerobowe coraz bardziej znikome. Nie dziwi więc, że powstają coraz bardziej postępowe  "mutacje" tekstów świętych, a ich relacja do źródeł staje sie coraz bardziej umowna.

zaloguj się by móc komentować

cbrengland @gabriel-maciejewski 25 lutego 2020 07:58
26 lutego 2020 00:01

Gubimy w tym naszą Wiarę, a ona jest, bo wierzymy i to jest nasze, a Żyd won

zaloguj się by móc komentować

cbrengland @cbrengland 26 lutego 2020 00:01
26 lutego 2020 00:41

Dodam tylko, że rozumiem już, dlaczego Grzegorz Braun używa sformułowania Państwo Leżące w Palestynie, a dotyczy to Izraela. Oni tam byli, kiedyś, byli narodem wybranym przez Boga, teraz są tam, bo ktoś tak zdecydował.

zaloguj się by móc komentować

zaloguj się by móc komentować